Almanya’da ekmek 2 Euro, bizde ekmeği 30 liraya almıyoruz. Ama bu ne anlama gelir? Almanya’da ortalama ev kirası 1000 Euro bizde ise aynı ev 3000 TL. Peki, biz 5 kat daha ucuza mı kiralıyoruz. Aslında bu tartışmanın basit bir çözümü var. Gelin bu hesaba biraz yakından bakalım.
Ülkeler arasındaki geliri ve fiyatları karşılaştırmak için geliştirilmiş satın alma gücü paritesi (PPP) (değer eşitliği) isimli bir dönüştürme aracı var. Gelin satın alma gücü paritesine (değer eşitliği) daha yakından bakalım
PPP ülkeler arasındaki fiyat ve gelir seviyelerini karşılaştırmak için ulusal para birimlerini uluslararası bir para birimine dönüştürme aracıdır. Tüm harcamaların bir temsili olan mal ve hizmet sepeti fiyatlandırılarak bir dönüşüm oluşturulur.
Şimdi bu bilgiler eşliğinde PPP kullanılarak ülkelerin para birimlerinin uluslararası para birimine (uluslararası dolar) nasıl dönüştürüldüğünü görelim. OECD her yıl ülkeler için satın alma gücü paritesini (değer eşitliği) hesaplıyor. PPP endeksine şuradan ulaşılabilir.
https://data.oecd.org/conversion/purchasing-power-parities-ppp.htm
Şimdi beş ülke seçelim ve 2020 yılı için bu ülkelerin gelirini, bir mal ve bir de hizmetin fiyatını karşılaştıralım Önce ülkelerin satın alma gücü paritesine (PPP) (değer eşitliği) katsayılarına bakalım: Almanya 0,74
Fransa 0,73 B.
Britanya 0,69
İtalya 0,66
Türkiye 2,19
Şimdi bu ülkelerin Kişi Başı Yurtiçi Hasılasını karşılaştıralım. Her bir ülkede kişi başı GSYİH (Gayri safi yurt içi hâsıla) 2020 yılında US$ ve PPP olarak şöyle;
Almanya46.208 >>34.049
Fransa39.030 >> 28.330
Britanya41.125 >> 28.278
İtalya31.714 >> 21.010
Türkiye8.536 >> 18.717
Görüldüğü gibi ilk hesapta Almanya’da kişi başı GSYİH (Gayri safi yurt içi hâsıla) Türkiye’nin 5,4 katı iken PPP’ye göre baktığımızda bu oran 1,8’e düşüyor. Yani satın alma gücüne göre Almanya’dakiler Türkiye’dekilerin yaklaşık iki katı GSYİH’ye sahip.
Gelin şimdi de ekmek hesabına bakalım Burada ülkelerin başkentlerini hesaba alalım. 500 Gr Ekmeğin Ortalama Fiyatı 2020 yılında şöyle:
Berlin1,5 €
Paris2 €
Londra1 £
Roma1,3 €
Ankara3 TL
Berlinliler 500 Gr Ekmeği 2020 yılında yaklaşık 1,5 uluslararası dolara alıyorken Ankaralılar bu ekmeğe yaklaşık 0,94 uluslararası dolar ödüyor. Berlin’de ekmek fiyatı aslında Ankara’nın 1,6 katı. Benzer şekilde baktığımızda Ankara’da ekmek Paris ve Roma ile aynı fiyatta
Şimdi bir ev kiralarına bakalım. Burada da ülkelerin başkentlerini hesaba alalım. Bu şehirlerdeki ortalama 2020 yılında 100 m2 Ev Kirası şöyle:
Berlin 1.250 US$
Paris 1.030 US$
Londra 2.300 US$
Roma 800 US$
Ankara 126 US$
Berlin’de Ortalama 100 m2 Ev Kirası 2020 yılında 1.250 $ yani 921 uluslararası dolar (PPP). Ankara’da ise bu eve 126 $ yani 277 uluslararası dolar (PPP) ödeniyor. Berlin’de ortalama ev kiraları aslında Ankara’nın 3,3 katı. Roma’da bu oran 1,9, Paris’te 2,7 ve Londra’da ise 5,7
Bu veriler bize uluslararası karşılaştırma yaparken aslında daha dikkatli bakmamız gerektiğini gösteriyor. 2020 fiyatlarıyla 1,5 Euro’ya ekmek alan Almanlar aslında buradakilerin 5 katı fiyata ekmek almıyorlar.
Aynı zamanda 8.536 dolar kişi başı GSYİH’ye sahip olan Türkler, 46.208 dolar kişi başı GSYİH’ye sahip olan Almanların 5,5 katı daha az gelir elde etmiyorlar. Bu oran aslında 1,8.
Son bir uyarı! Yapılan bu hesaplamalarda ufak düzeltmeler ve yuvarlamalar olabilir.
Kaynak: Lütfi Sunar (Sosyolog. İstanbul Medeniyet Üniversitesi.)
